موسیقی درمانی یکی از روش های درمانی برای کودکان مبتلا به اوتیسم

موسیقی درمانی یکی از روش های درمانی برای کودکان مبتلا به اوتیسم

بیماری اوتیسم، نوعی بیماری با طیف های مختلف است

 

 یکی از روش های درمانی برای کودکان مبتلا به اوتیسم، موسیقی درمانی است. موسیقی به این کودکان کمک می کند به هماهنگی یا یکپارچگی بین احساسات خود دست پیدا کنند؛ یعنی بین حس شنوایی و سایر احساسات با شنیدن موسیقی هماهنگی به وجود می آید که می تواند در روند درمان این کودکان بسیار موثر باشد.

نکته دیگری که درباره موسیقی وب چه های مبتلا به اوتیسم مطرح می شود، این است که استعدادهای نهفته ای در زمینه موسیقی پرورش بدهند. در این مطلب با توصیه هایی برای پرورش استعدادهای نهفته کودکان مبتلا به اوتیسم آشنا خواهیدشد.

واقعیت این است که برخی بچه های مبتلا به اوتیسم، جزایر کشف نشده ای از هوش و استعداد دارند؛ یعنی ممکن است نبوغی در زمینه های مختلف مانند موسیقی، ریاضی، بویایی و... نشان بدهند و به طول کلی، یکی از حس ها آنها به صورت خاصی، قوی عمل کند. با این حال، باید بدانیم که این بچه ها، به قدری نشانه های آشکاری از نبوغ بروز می دهند که نیازی به سعی برای کشف استعدادهایشان نداریم؛ مثلا در فیلم «مرد بارانی»، ما با یک شخصیت مبتلا به اوتیسم مواجه هستیم که می تواند در مدت کوتاهی، تمام شماره تلفن های شهر را حفظ کند. برخی بچه های مبتلا به اوتیسم حتی می توانند متن هایی با زبانی غیر از زبان مادری خود بخوانند، بدون اینکه درکی از مفهوم این لغات داشته باشند.

اما همان طور که گفته شد، برز و چنین استعدادهایی در گروهی از این بچه ها، به قدری آشکار است که نیاز چندانی به صرف هزینه برای کشف آنها نیست. برای کشف استعدادهای بچه های عادی یا کودکان مبتلا به اوتیسم صرفا به خانواده ها توصیه می کنیم سد راه آنها نشوند؛ یعنی نیازی به هل دادنشان نیست، لزومی ندارد آنها را به زور به سمت و سوی دلخواه خودمان بکشیم؛ یعنی رفتن به کلاس های مختلف و آموزش های فشرده برای کشف استعداد بچه های مبتلا به اوتیسم را راه مناسبی برای برخورد با این گروه از کودکان نمی دانیم و نیازی نیست که والدین با توسل به آموزش های فشرده، کودکان خود را آزار بدهند.

حواستان به رابطه بین بچه ها باشد
یکی از مشکلاتی که گاهی برخی خانواده ها با آن مواجه می شوند، این است که نمی توانند روابط بین بچه های سالم و کودکان مبتلا به اوتیسم خود را مدیریت کنند. این خانواده ها، گاهی بیش از حد به فرزند بیمار و گاهی هم بیش از حد به فرزند سالم خود توجه می کنند که در هر دو صورت، مشکلاتی به وجود می آید. بچه های مبتلا به اوتیسم در موارد زیادی به مراقبت و گاهی کار و توجه بیشتری نیاز دارند. والدین باید به خواهر یا برادر این بچه ها بگویند که خواهر یا برادر آنها به دلیل بیماری و مشکلی که دارد، باید تحت مراقبت بیشتری قرار بگیرد.

والدین نباید بار نگهداری و مراقبت از بچه های مبتلا به اوتیسم را گردن بچه های سالم بیندازند زیرا آنها اجباری برای کشیدن جور بیماری خواهر یا برادرشان ندارند. البته می توانید گاهی از بچه های دیگر کمک بخواهید اما نباید بار مسئولیت فرزند بیمارتان را بر دوش آنها بیندازید. در غیر این صورت، خشمی نهفته در وجود بچه های سالم نسبت به کودک مبتلا به اوتیسم پدید می آید. حالا اگر نوع شخصیت بچه های سالم به گونه ای باشد که حسادت هم درون آنها باشد، این خشم و کینه، شدیدتر هم خواهدشد. والدین باید به فرزندان سالم بگویند که رفتن به کلاس های ویژه یا طی درمان های خاص، به دلیل بیماری و نیاز بیشتر خواهر یا برادر آنهاست تا بتوانند هیجان های بچه ها را کنترل کنند.

هزینه بی فایده نکنید
گاهی برخی خانواده هایی که کودک مبتلا به اوتیسم دارند، بیش از اندازه و بی فایده برای این بچه ها هزینه و آنها را در کلاس هایی مانند زبان، ریاضیات و موسیقی ثبت نام می کنند اما در حال حاضر، بحث هزینه- اثربخشی برای این بچه ها مطرح است. یعنی والدین باید ببینند در ازای هزینه ای که برای این بچه ها می کنند، چه سودی دریافت خواهند کرد. هزینه هایی که برای این بچه های می شود باید به روند درمان آنها کمک کند.

بچه های مبتلا به اوتیسم، جزایر کشف نشده ای از هوش و استعداد دارند

 
کار اضافه نخواهید
گاهی اضافه کاری بیش از اندازه برای این کودکان، تاثیر منفی هم دارد. بیماری اوتیسم، نوعی بیماری با طیف های مختلف است. مثلا برخی از کودکان مبتلا به اوتیسم از عقب ماندگی ذهنی هم رنج می برند و خانواده آنها، هزینه های زیادی برای سوادآموزی آنها می کنند در حالی که باید این هزینه را صرف آموزش شیوه زندگی و کارهای پایه ای کنند. مثلا راه های نظافت شخصی، غذاخوردن، ارتباط با دیگران. باید چگونگی انجام کارهای شخصی را به جای آموزش های بی فایده به آنها بیاموزند تا زندگی راحت تری داشته باشند.

انتظارهایتان را روی دیگر سوار نکنید
درنهایت باید به این نکته هم اشاره کنم که برخی والدین می خواهند آرزوهایی را که در مورد بچه های مبتلا به اوتیسم بر باد رفته است، در بچه های سالمشان محقق کنند و همین مساله باعث می شود که بار اضافی و بیشتری بر دوش بچه های سالم از نظر آموزش بیفتد اما پدر و مادر، مسئول حفظ، نگهداری، سلامت و آموزش دادن به بچه ها هستند و نباید فراموش کنند که هرکدام از بچه ها، هویت مستقلی دارند. ما مالک بچه ها نیستیم که بخواهیم تصمیم بگیریم چه کار کنند و چه کار نکنند. باید با هوشیاری مناسب، حواسمان باشد که بچه های سالم و کودک بیمار را به نحوی بار بیاوریم که هم مهارت های لازم را در زندگی بیاموزند و هم بار اضافی بر دوششان نیفتد.

جایگاه موسیقی درمانی در کنترل اوتیسم
برای بسیاری از افراد دچار اوتیسم، موسیقی قلمرویی از لذت های خاص است و موسیقی درمانی راهکار مشهوری برای درمان خردسالان و بزرگسالان مبتلا به اوتیسم به شمار می رود. متاسفانه تعداد بسیار کمی از مربیان موسیقی برای کار با افراد دارای اختلال های ناشی از اوتیسم تربیت شده اند. بنابراین یافتن مربی ای که علاقه و توان آموزش صحیح خواندن یا نواختن را به کودکان مبتلا به اوتیسم علاقه مند به موسیقی داشته باشد، دشوار است؛ دشوارتر از آن، یافتن مربی برای نوجوان یا فرد بزرگسال دچار اوتیسم است.

مزایای آموزش موسیقی به کودکان اوتیسمی بسیار زیاد است؛ در حدی که امروزه برخی از کارشناسان معتقدند آموزش موسیقی می تواند توانایی های شناختی و حرکتی این کودکان را تقویت کند. خواندن یا نواختن در یک گروه موسیقی نیز می تواند باعث تقویت مهارت های اجتماعی و ارتباطی، اعتماد به نفس، دوستی و احترام به خود و دیگران شود.

پسر من «تام» بیش از 7 سال درس هایی با ساز کلارینت گرفت و 4 سال هم پیانو نواخت. تمام مربیانش نقطه مشترکی داشتند؛ هیچ کدام هرگز با شخص دچار اوتیسم کار نکرده بودند. هرچند همه آنها میل به تلاش در این زمینه داشتند. با گذشت زمان، تام از مرحله فروکردن اسباب بازی هایش در انتهای شیپوری کلارینت و اجرای قطعه «نان شیرینی مخصوص عید پاک» روی پیانو تا حضور در گروه موسیقی جاز پیشرفته و گروه موسیقی کمپ تابستانی و نواختن قطعات مشهوری از بتهوون رشد کرد.

شاید بپرسید معلمان تام چگونه موفق شدند او را به این درجه از مهارت در موسیقی برسانند؟ مانند تمام معلم های خوب، آنها از مجموعه متنوعی از وسایل، بردباری زیاد، شوخ طبعی و میزان قابل توجهی انعطاف استفاده کردند. اما این تکنیک ها هم بسیار موثر بودند:

آموزش چندحسی
به نظر می رسد ترکیبی از تکنیک های آموزشی «چندحسی» [درگیر کردن حواس مختلف در یک زمان] به خوبی عمل کند. ضربه های ریتمیک، دست زدن های ریتمیک، استفاده از لوازم کمکی بصری برای آموزش ارزش زمانی نتها، حتی حرکت دور اتاق برای انجام حرکات موزون با نت های سیاه و سفید و چنگ می تواند موثر باشد. 

 یکی از روش های درمانی برای کودکان مبتلا به اوتیسم، موسیقی درمانی است

 
هوش شنوایی
از آنجا که کودکان مبتلا به اوتیسم اغلب توان شنوایی موسیقی کامل را دارند، اگر کودکتان توانایی غیرعادی در نامیدن نت ها بدون ارجاع به مرجع صوتی دارد، بسیار ارزش دارد و باید این مورد را بررسی کنید. همچنین بسیاری از کودکان دچار اوتیسم توانایی اجرا براساس گوش را دارند. معلمان تام از قابلیت نواختن با گوش استفاده و او را وادار به تکرار عبارت های موسیقی می کردند بدون آنکه نگران باشند که کدام نت در حال نواخته شدن است.

همراهی نت و صدا
همراه کردن نام نت ها با صداها می تواند شروع بهتری نسبت به همراه کردن نام نت ها و نشانه های نوشتاری آنها باشد. هنگامی که هنرجو نت ها و نام هایشان را بداند، راحت تر می تواند نت خوانی [از روی کاغذ] خود را ارتقا دهد.

تاکید بر علاقه
انتخاب قطعات براساس علاقه هنرجو روشی عالی برای پیشرفت است. پسر ما عاشق هر آن چیزی بود که در فیلم «فانتزی» یا حتی در مجموعه کارتون کودکان «اینشتین کوچک» می شنید.

حس آمیزی
برخی از افراد مبتلا به اوتیسم دارای حس آمیزی یا سینستزی هستند؛ توانایی ای در مرتبط کردن نت های موسیقی با رنگ ها، شکل ها و... خوب است که از شاگردتان بپرسید چه رنگ ها و اَشکالی را در تصور خود با شنیدن نت های مشخص می بیند. پسر ما نت ها را مانند رنگ های درون طیف رنگین کمان می بیند (قرمز، نارنجی، زرد، سبز، آبی، نیلی و بنفش) بنابراین نت «دو»: قرمز، نت «ر»: نارنجی و...

توجه به استعدادها
برای معلمان مهم است که بدانند کودکان مبتلا به اوتیسم، حتی با اختلال های کلامی، ممکن است استعداد قابل توجهی داشته باشند و ترس از صحنه شان کم باشد یا اصلا ترس از صحنه نداشته باشند. معلمان باید جدی به آماده سازی کودکان مبتلا برای اجرای رسیتال توجه کنند. با وجود این، نه فقط تمرین موسیقی، بلکه فرآیند اعلام برنامه، به صحنه رفتن، اجرای قطعه موسیقی و نهایتا ترک مناسب صحنه دارای اهمیت است.

آماده کردن فرد مبتلا به اوتیسم برای یک کنسرت گروهی
اگر به حضور فرزندتان در یک گروه موسیقی از هر نوعی امیدوار هستید، آماده کردن او بسیار اهمیت دارد. موسیقی با پایه گروه نوازی که قابل پیش بینی و تکرارشدنی است، روشی خوب برای مبتلایان به اوتیسم در همکاری با دیگر افراد، بدون فشار ناشی از تعاملات جدید است. به بیان دیگر، این شیوه باعث درک سکوت هاست و توانایی ساکت ماندن را هنگامی که دیگران می خوانند یا می نوازند به فرد می دهد. علاوه بر این، یک بَند، ارکستر یا گروه کر، بزرگ و پرصداست و چراغ های صحنه پرنور و همه این موضوعات حسی می توانند نگران کننده باشند. واضح است که قرار دادن یک فرد دچار اوتیسم که در سطح دیگر اعضا اجرا نمی کند در گروه فکر خوبی نیست. در ادامه نکته هایی درباره آماده سازی این افراد برای اجرای گروهی ذکر خواهد شد:

• همراهی برای او انتخاب کنید: افراد دچار اوتیسم ممکن است در دنبال کردن یک مسیر کلامی دچار مشکل شوند. یک رهبر گروه، دستیار، حامی یا دوست می تواند کنار هنرجو بنشیند و او را در یافتن نقطه دقیق در صفحه یاری کند. با توجه به نیازهای فرد مبتلا به اوتیسم، آن فرد همراه یا دوست می تواند در صورت نیاز در یافتن محل نشستن نوازنده و ورود و خروج به صحنه هم کمک کند.

• همه چیز را ضبط کنید: مطمئن شوید که هنرجویتان می داند چه زمانی و چه مدت باید میان عبارت ها سکوت کند. برای کمک می توانید کار گروه را ضبط کنید و از هنرجو بخواهید که بخش خودش را با آن تمرین کند.

• تمام مراحل کار را پیش بینی و تمرین کنید: تمام مراحل آمدن به روی صحنه، نواختن و خروج از صحنه را تمرین کنید. اگر نیاز به جا به جایی پایه های نت یا دیگر وسایل موسیقی روی صحنه وجود دارد، مطمئن باشید که این کار باید جزئی از تمرین باشد. اگر چراغ ها قرار است روشن شوند، چراغ ها را هم در تجربه تمرینی وارد کنید.

• کودک را در جای درست بنشانید: به جایگاه کودک در گروه توجه کنید. برخی افراد دچار اوتیسم به صدا حساس هستند بنابراین نشاندن این بچه ها کنار سازهای پرسروصدایی مانند ساکسیفون یا شیپور می تواند انتخاب نامناسبی باشد.

•  تمرین بیشتر، موفقیت بیشتر: همه به تمرین نیاز دارند، اما افراد دچار اوتیسم نه تنها باید تمرین کنند، بلکه باید در صورت نیاز آموزش های بیشتری ببینند، در این صورت است که موسیقی به شکل دقیق فراگرفته می شود. برای این افراد، از یاد بردن آموخته نادرست موسیقیایی می تواند بسیار سخت باشد.

حرف آخر
همان طور که گفته شد، موسیقی می تواند سلاح موثری برای تقویت توانایی های شناختی و حرکتی کودکان مبتلا به اوتیسم باشد. اما در عین حال، مشکلاتی نیز در این میان وجود دارد. اما توجه به این نکته ضرورت دارد که مشکلاتی که مبتلایان به اوتیسم عموما با آن مواجه اند، به تولید موسیقی مربوط نیست بلکه از توانایی خواندن و درک علائم نت نگاری و مدیریت مسائل احساسی مربوط به گروه نوازی ناشی می شود.

این افراد در یادگیری اطلاعات پایه ای- نت نویسی، دینامیک ها، کشش های زمانی و...، ممکن است به زمان بیشتری نیاز داشته باشند. هرچند در اغلب موارد بردباری، کار سخت و فداکاری مربی، پاداش باارزشی خواهد داشت.

برای ثبت آگهی رایگان به سایت شهر24 مراجه کنید

سایت شهر24 مرجع آگهی های رایگان.با سایت شهر24 دیده شوید

عوامل موثر در آموزش درست موسیقی

عوامل موثر در آموزش درست موسیقی

در دنیای امروز که متخصصان در هر رشته، فن و هنری با بررسی و تجزیه و تحلیل فرایندی آموزشی امکان تصحیح و رشد کیفیت آموزشی را دارند، بدیهی است آموزش موسیقی نیز می تواند جزو یکی از اولویت های این گونه تحقیقات باشد. در این نوشته سعی بر آن است تا براساس تجربیات آموزشی نگارنده، عوامل موثر در آموزش درست موسیقی به طور کلی و به طور اخص در ایران بررسی شود.

قبل از ورود به بحث اصلی این نوشتار، ترجیح بر این بوده تا از تجربه ای یاد شود که از همنشینی و همصحبتی با استاد «حسن کسائی» (نی نواز شهیر معاصر) توسط نگارنده به دست آمده است.

«یک روز استاد کسائی مشغول قدم زدن در خیابانی در اصفهان بودند (سال 1374) که من به طور اتفاقی ایشان را دیده، جلو رفته و ذوق زده اجازه خواستم تا همراهی شان کنم. در راه ایشان برایم از موسیقی می گفتند و من هم مشتاقانه سوالات ذهنم را می پرسیدم. یکی از سوالاتم از استاد این بود: استاد امیدوارم از سوال من ناراحت نشوید، اما فکر می کنید چرا استاد حسن کسائی دومی به وجود نیامد!

استاد کسائی جوابشان این بود: اگر یک نفر دیگر در اصفهان به دنیا بیاید، در خانواده ای دقیقا مثل خانواده من بزرگ شود، فرم صورت و دهان و زبانش در نی زدن مثل من باشد، استادانی که من دیده ام را ببیند، تجربیات من را تکرار کند، شاید بتوانی مثل من شود.»

منظور از این جواب استاد کسائی، قطعا متوجه کردن نگارنده به عنوان هنرجویی مشتاق، به جزییات آموزش موسیقی بود. در این مقاله سعی بر این است تا موارد موثر در زمینه آموزشی موسیقی به طور کلی و به طور اخص با رویکرد مورد مطالعاتی (Case Study) آموزش موسیقی در ایران ارزیابی شود.

عوامل موثر در آموزش به طور کل و به خصوص در آموزش موسیقی، در دسته بندی های زیر قرار می گیرند:

1-    موارد مربوط به مدرس موسیقی؛
2-    موارد مربوط به هنرجوی موسیقی؛
3-    موارد مربوط به محیط آموزشی؛
4-    موارد مربوط به محیط زندگی هنرجو.

که در هر یک از این چهار شاخه اصلی، نیز زیرشاخه هایی مورد بحث قرار می گیرند.

1- مدرس موسیقی

1-    سن و جنسیت مدرس؛
2-    پیشینه هنری مدرس؛
3-    شیوه آموزش مدرس؛
4-    آداب اجتماعی و رفتار هنری مدرس.

1-1.    سن و جنسیت

سن مدرس موسیقی از چند جنبه بررسی کردنی است. اختلاف سنی مدرس موسیقی با هنرجو گاه می تواند باعث مشکلاتی در آموزش شود. بنا بر تجربیات آموزشی که نگارنده داشته، این اختلاف سنی بهتر است که چندان زیاد نباشد. برای مثال اختلاف سنی بین یک هنرجوی 15 ساله و مدرس 50 ساله یا بیشتر گاه می تواند مشکلاتی به وجود آورد؛ مشکلاتی که معمولا در نوع ارتباط هنری بین این نوع مدرسان و هنرجویان پیش می آید.

برخی از این مشکلات به آداب و فرهنگ و شرم و حیا و خجالتی که بین شرقیان و به خصوص ایرانیان رایج است، بر می گردد. بسیاری از هنرجویان موسیقی در ایران به سختی می توانند سرش های خود در زمینه موسیقی را از مدرسانی که با آن ها اختلاف سنی بسیار دارند، بپرسند و گاه دیده شده که مادر یا پدر هنرجویان با مدرسان درباره سوالات هنرجو تماس می گیرند!

البته همواره این موضوع مطرح است که استادان با سن بیشتر حتما از توانایی و تجربه بالاتری برخوردارند که معمولا هم همین طور هست، ولی شاید بهتر باشد هنرجویان با سن و سال کم در ابتدا با مدرسان جوان تر (و البته باصلاحیت و تایید شده) موضوع آموزشی را پیگیری کنند و در مراحل بعدتر نزد استادانی با سن و تجربه بیشتر بروند. بسیار مرسوم است که استادان باسابقه، خود مدرسان جوانی را به هنرجویان پیشنهاد می کنند که ابتدا هنرجویان با آن ها کلاس را شروع کرده و بعد از تایید مدرس جوان و طی مدتی آموزش، به محضر درس استاد اصلی راه پیدا کنند.

درباره تشابه یا تفاوت جنسیت میان استاد و هنرجو  موارد بسیاری می تواند دخیل باشد. گاه دیده شده که هنرجویان ترجیح شخصی شان (که می تواند به هر دلیل فرهنگی، اجتماعی، خانوادگی، تربیتی و... باشد) بر این است تا با جنس موافق یا مخالف کلاس داشته باشند. به نظر می رسد این انتخاب یکی از مواردی است که حتما والدین باید با ترجیح فرزندانشان دست به انتخاب آن بزنند؛ چرا که در روند آموزش می تواند کمک درخور توجهی به ارتباط صحیح میان مدرس و هنرجو بینجامد.

2-1.  پیشینه هنری

پیشینه هنری مدرس مربوطه و سوابق آموزشی آن بسیار در انتخاب مدرس موسیقی مهم است. والدین و هنرجوی موسیقی بایستی حتما در مراحل مختلف و با تحقیقات بسیار از مدرس مربوطه اطلاعات کافی به دست آورند. گاه مدرسان موسسان آموزشی سوابق قابل قبولی برای آموزش ندارند و هنرجویان در مسیر آموزشی سردرگم می شوند.

3-1. شیوه آموزش

شیوه آموزش موسیقی مدرس موسیقی بسیار نکته مهم و درخور توجهی است. اینکه مدرس موسیقی از کدام نقطه شروع کند و به کجا برسد، در آموزش بسیار مهم است. حتی بهتر است در جلسه نخست به طور خلاصه مسیر آموزش به زبانی ساده مطرح و معرفی شود. تسلسل دروس، تنوع مطالب، نوع بیان مطالب، تکنیک ها و جزییات هر درس و بسیاری از مطالب آموزشی در کیفیت آموزش بسیار تاثیر دارند. فن بیان مدرس در تدریس موسیقی بسیار نکته مهمی است.

حتما بسیار این جمله را شنیده اید که هر کسی که آهنگساز، رهبر ارکستر یا نوازنده خوبی هست، قرار نیست الزاما استاد و مدرس خوبی هم باشد! قطعا این جمله درست است؛ چرا که امروزه رشته «آموزش موسیقی» در دانشگاه ها دنیا رشته شناخته شده ای است و کسانی که این رشته را پیگیری می کنند با مسائلی چون روان شناسی، روش تدریس، فن بیان و... رو به رو هستند.

4-1. آداب اجتماعی و رفتار هنری

آداب اجتماعی مدرس موسیقی همیشه باید مدنظر هنرجویان و والدین آن ها باشد؛ زیرا هنرجویان خواسته یا ناخواسته الگوهای رفتاری استاد خود را دنبال می کنند. حتی اگر این الگوها، جزو دسته رفتارهای غیرمنطقی و غیرقابل قبول عرف جامعه باشند! همچنین رفتار هنری مدرس نسبت به هنرجویان خود بسیار مهم و شایان توجه است. خونسردی، مهربانی، سعه صدر، توجه به پرسش های هنرجویان، تشویق و در صورت لزوم تنبیه به موقع و هزاران ویژگی رفتاری در مدرسان موسیقی مهم و همواره زیر ذره بین هنرجو و خانواده هنرجوی موسیقی است.

2-    هنرجوی موسیقی

1.    سن؛
2.    جنسیت؛
3.    علاقه؛
4.    استعداد؛
5.    شیوه تمرین؛
6.    ارتباط رشته تحصیلی با موسیقی؛
7.    خلاقیت؛
8.    انتخاب درست ساز.

1-2. سن

سن هنرجویان در فراگیری موسیقی بسیار نکته مهمی است و شاید بتوان به جزئت گفت که مهم ترین نکته در کیفیت روند آموزش هنرجو است. تاکنون ثابت شده است که بهترین سن شروع فراگیری یک ساز 7 سالگی است. تا قبل از 7 سالگی بایستی هنرجوی موسیقی را با روش های آموزش مخصوص کودکان با موسیقی و عوامل آن، چون ریتم، فرکانس، ملودی و... آشنا کرد. برخی از هنرجویان که در سنین بیشتر شروع به فراگیری ساز می کنند بایستی مسیر دشوارتری را طی کنند.

2-2. جنسیت

دختر یا پسر بودن یک هنرجو در فرایند فراگیری موسیقی نقش دارد. شاید بتوان در جوامعه پیشرفته این عامل را حذف کرد، اما در جوامع شرقی و به خصوص ایران، همواره دختران از نظر نوع تربیت و آموزش خانواده ها محدودیت بیشتری دارند و پیوسته با شرم و حیای ویژه ای آموزش را دنبال می کنند که در مسیر آموزش می تواند تاثیری منفی بر آن ها داشته باشد. بسیاری از خانواده ها که دو فرزندشان (یکی دختر و یکی پسر) را به کلاس موسیقی می برند شاهد این تفاوت در فرزندانشان می شوند. این تفاوت ها الزاما همه نتیجه منفی ندارند. برای مثال، پسران راحت تر از دختران از معلم هایشان سوال می کنند، اما از طرفی راحت تر هم می توانند تمرین نکنند و بهانه بیاورند!

3-2. علاقه

علاقه، اشتیاق، همت و پشتکار هنرجویان موسیقی همیشه می تواند در آینده هنری کودکان تاثیر بسزایی بگذارد. گاه والدین فرزندانشان را به کلاس هایی می برند که خودشان آرزوی رسیدن به آن ها را در کودکی داشته اند و متاسفانه به آن آمال و آرزوها نرسیده اند! اگر علاقه و سلیقه هنرجوی موسیقی نادیده گرفته شود، قطعا این هنرجو از موسیقی دور خواهد شد.

4-2. استعداد

استعداد هنرجویان از همان دروس اولیه موسیقی معمولا آشکار می شود. این استعداد گاه ذاتی، گاه با برنامه ای از پیش تعیین شده (که در بخش محیط زندگی هنرجو بیشتر به آن پرداخته خواهدشد) و گاه با شکوفایی در روند آموزش است. استعداد موسیقایی هنرجویان ارتباط مستقیمی با نحوه شنوایی و درک ریتم توسط هنرجویان دارد. هنرجویان اگر از قدرت شنوایی خوب و درک ریتم خوبی برخوردار نباشند، اصولا از طرف معلمان موسیقی به عنوان کم استعداد یا بی استعداد معرفی می شوند. به زعم نگارنده و براساس تجربیات سال ها تدریس در زمینه مبانی موسیقی، قریب به اتفاق هنرجویان دارای استعداد موسیقی هستند، ولی نسبت آن ها در مقایسه با یکدیگر متفاوت است.

5-2. شیوه تمرین

شیوه تمرین و برنامه منظم تمرین برای هنرجویان بسیار کارساز است. هنرجویانی که با برنامه منظم آموزشی تمرین نکنند و فقط مبنای تمرین را بر روز قبل از کلاس قرار می دهند، قطعا نتیجه خوبی از روند آموزش دریافت نخواهند کرد. همچنین علاوه بر نظم تمرینات، چگونگی تمرین روزانه و تمرکز هنرجویان در این تمرین ها بسیار بایستی کانون توجه والدین قرار گیرند.

6-2. ارتباط رشته تحصیلی با موسیقی

به طور قطع هنرجویانی که در رشته موسیقی تحصیل می کنند موفق تر از کسانی هستند که علاوه بر ساززدن، رشته های غیرموسیقی را پیگیری می کنند. گروه نخست تمام تمرکز یا حداقل بیشترین تمرکز خود را بر موسیقی و واحدهای درسی موسیقی قرار می دهند و سریع تر به نتیجه دلخواه خواهند رسید، در حالی که گروه دوم مجبور هستند بیشتر وقت خود را صرف دروس غیرموسیقی کنند و در صورت داشتن وقت اضافه به تمرین موسیقی بپردازند.

7-2. خلاقیت

خلاقیت یکی از بزرگ ترین عوامل پیشرفت هنرجویان موسیقی است. خلاقیت همواره به هنرجویان کمک می کند تا با روند آموزش و برنامه ریزی تمرین ها به طور خلاقانه ای برخورد کنند. خلاقیت از مفاهیمی است که دانشمندان تربیتی در سال های اخیر معتقد هستند که اکتسابی و قابل آموزش است. این آموزش ها از زمان طفولیت و توسط والدین شکل می گیرد و در مدارس بارور می شود و ادامه پیدا می کند.

8-2. انتخاب درست ساز

انتخاب درست و صحیح ساز همیشه از پرسش ها و ابهامات خانواده هاست! برخی اعتقاد دارند که باید بر طبق نظر هنرجو و براساس سلیقه هنرجو، نوع ساز انتخاب شود، اما برخی معتقدند که هنرجویان کم سن، هر لحظه ممکن است نظرشان درباره ساز انتخابی عوض شود! ولی در این میان معمولا کارشناسانی نیز هستند که با توجه به فرم انگشتان دست، فرم دهان و چند عامل دیگر به کودکان و والدینشان، ساز مناسب را توصیه می کنند.

به نظر بهتر است همچنان به ایده و انتخاب کودک احترام گذاشت. ولی لازم است تا وقت گذاشته شود و کودک را با سازهای مختلف آشنا کرد. همچنین از مدرسان خواست تا اجازه دهند هنرجو به کلاس هایشان بروند و نظاره گر ساز و شیوه آموزش آن ها باشند. به والدین پیشنهاد می شود که اجازه دهند فرزندانشان سازهای مختلف را ببینند، بشناسند، بشنوند و حتی در صورت امکان کمی تجربه کنند و بعد با اختیار خودشان، ساز دلخواهشان را انتخاب کنند.

3- محیط آموزشی

1.    نوع موسسه آموزشی؛
2.    امکانات موسسه آموزشی؛
3.    نظم موسسه آموزشی؛
4.    سوابق موفقیت موسسه آموزشی؛
5.    میزان شهریه آموزش.

1-3. نوع موسسه آموزشی

معمولا کلاس های موسیقی در چند موقعیت امکان برگزاری دارند. کلاس های خصوصی (در منزل یا دفتر کار مدرس موسیقی)، موسسات آموزشی خصوصی (آموزشگاه موسیقی) و موسسات دولتی آموزش موسیقی. (دانشگاه ها، کالج ها و...) نوع محل آموزش موسیقی معمولا می تواند جزو عوامل مهم به حساب آید؛ زیرا عوامل بعدی چون نظم آموزش، مقدار شهریه، امکانات آموزشی، سوابق آموزشی، اعتبار موسسه و... ارتباط مستقیمی با نوع محل آموزش دارند.

2-3. امکانات موسسه آموزشی

امکانات موسسه آموزشی همچون استادان برجسته و زبده، وسایل کمک آموزشی، محیط تمیز، موقعیت موسسه از نظر دسترسی هنرجویان و... در امر آموزش موثر هستند. تصور کنید موسسه ای را که دارای اساتید بنام در موسیقی است و بخش های مختلف آموزشی از قبیل پوپیتر، تیونر، مترنوم، دستگاه پخش صوت، دستگاه پخش تصویر و... دارد. هنرجویان در چنین موسسه ای قطعا انگیزه و هدفمندی بیشتری برای آموزش خواهندداشت.

3-3. نظم موسسه آموزشی

نظم کلاس موسیقی چه در مکانی خصوصی و چه در موسسه ای دولتی، بسیار اهمیت دارد. بسیاری از مدرسان خوب و بنام موسیقی به دلیل بی نظمی هایی که در برگزاری کلاس هایشان دارند، هرگز نتوانسته اند هنرجوی خوبی تربیت کنند. تعطیل شدن بیش از اندازه کلاس موسیقی، بی نظمی در حضور استاد مربوطه در کلاس، رعایت نکردن زمان تعیین شده برای آموزش هنرجو و مسائلی از این قبیل، همیشه سبب دلخوری و دلسردی هنرجویان موسیقی و چه بسا انصراف آن ها از مسیر فراگیری می شود.

4-3. سوابق موفقیت موسسه آموزشی

سوابق و کارنامه آموزشی موسسه موسیقی باید همواره مرکز توجه هنرجویان موسیقی و والدین آنها قرار گیرد. آموزش موسیقی در موسساتی که دارای کارنامه درخشانی در آموزش هستند تا حدود بسیاری تضمینی در کیفیت آموزش هنرجوی موسیقی است.

5-3. میزان شهریه آموزش

میزان شهریه آموزشی همراه یکی از دغدغه های مهم خانواده ها برای تصمیم گیری درباره آموزش فرزندانشان است. موسسات و اساتید موسیقی باید همواره به این نکته توجه کنند که شهریه آموزشی آن ها جزو شهریه های متعارف جامعه باشد و تعیین شهریه های گران، امکان آموزش برای همه هنرجویان را از بین می برد و چه بسا بسیاری از هنرجویان بااستعداد را از امکان آموزش در یک محیط حرفه ای محروم خواهندکرد. بسیار ضروری است که مدیریت موسسات آموزشی برای موارد خاص و هنرجویانی که استطاعت مالی لازم را ندارند، شهریه های با تخفیف یا شرایط خاص در نظر بگیرند.

4- محیط زندگی هنرجو

1.    محل زندگی هنرجو؛
2.    پیشینه هنری خانواده هنرجو؛
3.    ارتباط هنرجو با والدین؛
4.    امکانات آموزشی هنرجو.

1-4. محل زندگی هنرجو

شهر زندگی هنرجوی موسیقی می تواند در بسیاری موارد تعیین کننده در آموزش باشد. تعداد استادان موسیقی زبده ای که در شهر محل زندگی هنرجو زندگی می کنند می تواند انگیزه خوبی برای فراگیری موسیقی شود. همین که هنرجو نباید برای هر جلسه درس موسیقی از شهر خود به شهر دیگری سفر کند چه از نظر مالی و چه از نظر روحی و در نهایت اتلاف وقت و هزینه موثر است. محیط هنری شهر شامل ابنیه تازیخی، موزه ها، سالن های کنسرت، سینما، تئاتر و مراکز فعالیت های هنری، همگی می توانند در نتیجه و ایجاد انگیزه در فراگیری موسیقی یک هنرجو موثر واقع شوند.

2-4. پیشینه هنری خانواده هنرجو

بسیار افرادی هستند که در موسیقی به درجات بالایی از توانایی رسیده اند، در حالی که در خانواده آن ها هیچ پیشینه هنری وجود نداشته است؛ اما به طور کلی اگر اعضای خانواده هنرجوی موسیقی به نحوی در زمینه هنر و به خصوص موسیقی، آموزش دیده باشند یا با موسیقی آشنا باشند، می تواند در سرعت، کیفیت و انگیزه آموزشی هنرجوی موسیقی بسیار موثر واقع شود. امروزه دیگر تاثیر نوای موسیقی بر کودکی که در شکم مادر در حال رشد است تا رسیدن کودک به مرحله ای که به کلاس آموزشی موسیقی راه پیدا کند، انکارناپذیر است.

3-4. ارتباط هنرجو با والدین

نحوه و نوع ارتباط هنرجویان موسیقی با والدین یا یکی از والدین به هنرجوی موسیقی کمک می کند. اینکه هنرجوی موسیقی بتواند نیازها، مشکلات آموزشی و حتی احساسات منفی یا مثبت خود را به راحتی با والدین خود در میان بگذارد، نکته مهمی است. از طرفی نحوه تشویق و ایجاد انگیزه والدین در فرزند بسیار مهم بوده و می تواند تاثیرات مثبت یا منفی در آموزش هنرجو داشته باشد.

4-4. امکانات آموزشی هنرجو

امکانات آموزشی هنرجو از قبیل تهیه سازی خوب و استاندارد، وسایل کمک آموزشی، کتاب های لازم و همچنین تهیه مصالح لازم برای شنیدن موسیقی توسط والدین برای هنرجو مهم است. اتمسفر و فضای موسیقایی حاکم بر خانه نیز سبب ایجاد انگیزش لازم برای پیگیری فراگیری موسیقی در هنرجو خواهدشد.

نتیجه گیری

در کل فرایند موسیقی از پیچیدگی ها و  جزییات بسیار زیادی برخوردار است و همانطور که در این نوشتار گفته شد، نقش سه گانه مدرس موسیقی، هنرجو و والدین هنرجو بسیار تعیین کننده است. به طور کلی رسیدن به استانداردی آموزشی، مستلزم تجربه فراوان، صرف وقت کافی و گذر زمان، تحقیق، تجزیه و تحلیل فرایند آموزش و در نهایت تصحیح و رسیدن به به یک شیوه کم نقص است. بسیاری از دانشگاه های مطرح دنیا در زمینه موسیقی با تلاش استادان، مسئولان موسسه آموزشی و دستاوردهای دانشجویانشان در رنکینگ (رتبه بندی) بالایی قرار گرفته اند و بسیار واضح است که هر ساله با تغییر در زمینه های یادشده در این موسسات، سطح رتبه موسسه بالاتر یا پایین تر خواهدآمد.

برای ثبت آگهی رایگان به سایت شهر24 مراجعه کنید.

سایت شهر24 مرجع آگهی های رایگان.با سایت شهر24 دیده شوید.